1. Mục tiêu và nguyên tắc dinh dưỡng cho người tiểu đường
1.1 Mục tiêu
Mục tiêu của chế độ ăn cho người tiểu đường không phải là áp dụng một thực đơn cứng nhắc cho tất cả, mà cần điều chỉnh phù hợp với từng cá nhân, dựa vào tình trạng sức khỏe, chỉ số đường huyết, mức độ hoạt động cũng như thói quen ăn uống. Dù vậy, trọng tâm vẫn là duy trì lượng đường huyết ổn định, giảm nguy cơ xuất hiện các biến chứng về tim mạch, thần kinh hay thận.
1.2 Nguyên tắc dinh dưỡng
- Ăn uống cân bằng, đủ chất để cơ thể khỏe mạnh, tránh bị hạ đường huyết do ăn quá ít hoặc tăng vọt đường huyết khi ăn quá nhiều.
- Tốt nhất nên ăn 3 bữa chính mỗi ngày, kết hợp thêm 1 bữa phụ vào buổi tối nhằm tránh tình trạng đói lúc nửa đêm.
- Uống đủ nước, khoảng 40ml cho mỗi kg cân nặng/ngày.
- Không nên quá kiêng khem, vẫn cần đa dạng thực phẩm để bảo đảm dưỡng chất.
- Luôn chú ý ăn đúng giờ, chia nhỏ bữa nếu cần.
2. Cấu trúc tháp dinh dưỡng cho người tiểu đường
Tháp dinh dưỡng cho người tiểu đường được chia thành 4 tầng, sắp xếp từ nhóm thực phẩm nên dùng nhiều đến nhóm cần hạn chế.
Tầng 1: Nhóm tinh bột giàu đường bột
- Là nguồn cung năng lượng chính, nhưng cần lựa chọn loại tinh bột có chỉ số đường huyết thấp.
- Có thể ăn cơm, xôi, gạo lứt, khoai lang… theo nhu cầu năng lượng. Tránh khoai tây, bánh mì trắng, bánh gạo vì dễ làm tăng đường huyết.
Tầng 2: Nhóm rau củ quả giàu chất xơ
- Chất xơ từ rau xanh, củ quả giúp kiểm soát đường huyết và hỗ trợ tiêu hóa.
- Các loại như bí xanh, mướp đắng, rau muống, rau ngót rất có lợi.
- Người tiểu đường nên tiêu thụ tối thiểu 14g chất xơ/1000 kcal mỗi ngày; nữ giới khoảng 25g, nam giới khoảng 38g/ngày.
Tầng 3: Nhóm giàu chất đạm, vitamin
- Bao gồm thịt, cá, trứng, sữa, cung cấp đạm và khoáng chất cần thiết.
- Người thừa cân, béo phì nên ưu tiên thịt nạc, tránh thịt mỡ, da gà vịt.
- Có thể bổ sung đạm thực vật từ đậu phụ, sữa đậu nành không đường.
Tầng 4: Nhóm dầu mỡ, các loại hạt có dầu
- Cung cấp chất béo cần thiết, hỗ trợ hấp thu vitamin tan trong dầu.
- Nên dùng dầu thực vật như dầu đậu nành, dầu oliu thay vì mỡ động vật, hạn chế ăn nội tạng, đồ hộp.
3. Những thực phẩm người tiểu đường cần hạn chế
- Tránh thực phẩm chứa glucid cao trên 20%, chỉ nên ưu tiên các loại dưới 5%.
- Hạn chế tối đa bánh ngọt, kẹo, mứt, nước ngọt, trái cây khô vì chứa đường dễ hấp thu.
- Ăn nhạt, giảm muối, không quá 2300mg/ngày để bảo vệ tim mạch, thận.
- Kiêng bia rượu và các đồ uống có cồn, vì có thể làm hạ đường huyết bất ngờ, đặc biệt khi chưa ăn.
4. Một số lưu ý quan trọng
- Nên đi khám sức khỏe định kỳ để được bác sĩ theo dõi, điều chỉnh kịp thời khi có bất thường.
- Duy trì vận động nhẹ nhàng, tập thể dục phù hợp với thể lực để tăng cường sức khỏe, kiểm soát cân nặng.
- Áp dụng chế độ ăn uống theo tháp dinh dưỡng một cách khoa học giúp quản lý tốt đường huyết và hạn chế biến chứng lâu dài.
