Trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam, nhiều loài cây tưởng chừng như “cỏ dại” lại ẩn chứa dược tính mạnh mẽ, hỗ trợ điều trị hiệu quả nhiều bệnh lý. Một trong số đó là cây mề gà – loài cây mọc hoang ven đường, bờ rào, ruộng vườn. Tuy nhiên, không nhiều người biết rõ cây mề gà có tác dụng gì, sử dụng như thế nào để an toàn và hiệu quả.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về loại cây dược liệu quen thuộc nhưng vô cùng hữu dụng này!
I. Cây mề gà là cây gì?
Cây mề gà (tên dân gian khác: cây nhọ nồi giả, cỏ mực trâu, cây ngũ sắc trắng) có tên khoa học là Pouzolzia zeylanica, thuộc họ Tầm ma (Urticaceae). Cây mọc hoang ở nhiều tỉnh thành, đặc biệt tại miền núi và trung du.
Đặc điểm nhận diện:
- Thân cây nhỏ, cao từ 30–80cm.
- Lá mọc so le, thuôn dài, mặt dưới có lông trắng như sợi bông.
- Khi vò lá sẽ có mùi hăng nhẹ đặc trưng, dễ phân biệt với các loại cỏ dại khác.
Trong y học cổ truyền, toàn thân cây mề gà đều được sử dụng làm thuốc. Cây có thể dùng tươi hoặc phơi khô, bảo quản để dùng quanh năm.
II. Cây mề gà có tác dụng gì trong y học cổ truyền?
Theo Đông y, cây mề gà có vị ngọt nhạt, tính mát, đi vào kinh can và thận, với công dụng nổi bật:
1. Thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm
– Hỗ trợ giảm sưng đau, làm mát cơ thể.
– Dùng trị các bệnh lý như viêm họng, viêm phế quản, lở miệng, nhiệt miệng, mụn nhọt.
✅ Bài thuốc dân gian:
Sắc cây mề gà tươi với rễ cỏ tranh, rau má – uống mỗi ngày 1 lần trong 3–5 ngày giúp mát gan, tiêu mụn hiệu quả.
2. Chống viêm đường tiết niệu, hỗ trợ sỏi thận nhẹ
Nhiều người dân miền núi dùng cây mề gà để lợi tiểu, làm giảm đau lưng, tiểu buốt, tiểu rắt do viêm nhiễm nhẹ hoặc sỏi nhỏ.
✅ Cách dùng:
Cây mề gà khô (30g) + kim tiền thảo (20g) + râu ngô (15g) sắc uống ngày 2 lần.
3. Trị ho, viêm họng, long đờm nhẹ
Thành phần cây có chứa chất chống oxy hóa, giúp làm dịu cổ họng, giảm kích ứng niêm mạc.
✅ Mẹo dân gian:
Sắc lá mề gà với tía tô, gừng tươi, cam thảo – uống ấm để giảm ho về đêm.
4. Cầm máu vết thương ngoài da
Vò nát lá mề gà tươi đắp trực tiếp lên vết thương, vết đứt tay nhẹ – có thể giúp kháng khuẩn, cầm máu, chống sưng.
III. Nghiên cứu khoa học về cây mề gà
Các nghiên cứu hiện đại đã phát hiện cây mề gà chứa nhiều flavonoid, saponin, alkaloid, có khả năng:
-
Kháng khuẩn trên tụ cầu vàng, liên cầu khuẩn.
-
Chống viêm nhẹ tương tự nhóm thuốc NSAID tự nhiên.
-
Làm giảm gốc tự do, chống oxy hóa tế bào gan.
Tuy chưa được sử dụng phổ biến trong y học hiện đại, nhưng cây mề gà được đánh giá có tiềm năng phát triển thành dược liệu hỗ trợ điều trị gan, viêm nhiễm nhẹ, rối loạn tiểu tiện.
IV. Lưu ý khi sử dụng cây mề gà
Dù là dược liệu tự nhiên, bạn vẫn cần thận trọng khi sử dụng cây mề gà:
- Không dùng cho phụ nữ mang thai và trẻ dưới 2 tuổi.
- Người huyết áp thấp hoặc có bệnh gan nặng cần hỏi ý kiến bác sĩ.
- Không dùng kéo dài quá 10 ngày liên tục khi chưa có chỉ định.
- Nên chọn cây sạch, không nhiễm thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ.
V. Kết luận: Dược liệu dân dã nhưng không thể xem nhẹ
Cây mề gà tuy nhỏ bé, mọc hoang dại nhưng lại ẩn chứa nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe nếu biết cách sử dụng đúng. Trong thời đại “quay về với tự nhiên”, việc hiểu rõ “cây mề gà có tác dụng gì” giúp chúng ta tận dụng tri thức dân gian, đồng thời chủ động chăm sóc sức khỏe gia đình bằng những bài thuốc đơn giản, tiết kiệm và hiệu quả.
